„Przedsiębiorczość to zdolność dostrzegania możliwości tam, gdzie inni widzą tylko ryzyko.”

Współczesny świat opiera się na inicjatywie ludzi, którzy nie boją się tworzyć, inwestować i budować – to oni napędzają rozwój, innowacje i dobrobyt. Za każdą firmą stoi pomysł, odwaga i praca – ale także przemyślana decyzja.

Rozpoczęcie działalności gospodarczej to szansa, ale również zobowiązanie. Wybór odpowiedniej formy prawnej i przedmiotu działalności ma kluczowe znaczenie dla bezpieczeństwa, elastyczności oraz rozwoju firmy. To decyzje, które rzutują na odpowiedzialność, podatki, dostęp do finansowania czy możliwości współpracy z partnerami biznesowymi.

Dlatego warto już na tym etapie skorzystać z pomocy doświadczonych prawników. W naszej kancelarii pomagamy dobrać optymalną formę działalności, zadbać o poprawną rejestrację, sporządzić niezbędne dokumenty i zapewnić pełne wsparcie prawne w procesie zakładania firmy.

Jaką formę działalności można wybrać?

1. Jednoosobowa działalność gospodarcza (JDG)

Cechuje się szybką rejestracją i niskimi kosztami wejścia. Warto jednak rozważyć m.in. zakres odpowiedzialności oraz sukcesję (zarząd sukcesyjny), który pozwala zabezpieczyć ciągłość firmy po śmierci przedsiębiorcy.

Cechy charakterystyczne jednoosobowej działalności gospodarczej (JDG):

• Jeden właściciel – firmę prowadzi jedna osoba fizyczna na własne ryzyko i odpowiedzialność

• Pełna odpowiedzialność majątkowa – właściciel odpowiada za zobowiązania firmy całym swoim majątkiem prywatnym

• Prosta rejestracja – zakłada się ją online w CEIDG (Centralna Ewidencja i Informacja o Działalności Gospodarczej)

• Brak osobowości prawnej – JDG nie ma odrębnej osobowości prawnej, ale ma NIP, REGON i może zatrudniać pracowników

• Elastyczne opodatkowanie – do wyboru kilka form: skala podatkowa, podatek liniowy, ryczałt lub karta podatkowa

• Możliwość zawieszenia działalności – bez konieczności jej zamykania

• ZUS i podatki – obowiązek opłacania składek ZUS i rozliczania się z Urzędem Skarbowym

• Księgowość – uproszczona ewidencja przychodów i kosztów lub ryczałt (w zależności od wybranej formy opodatkowania)

• Szybki start i niskie koszty początkowe – idealna dla freelancerów, rzemieślników, usługodawców i małych firm

2. Spółka cywilna

Forma współpracy dwóch lub więcej osób fizycznych lub innych jednostek organizacyjnych. Spółkę cywilną mogą założyć osoby fizyczne, osoby prawne lub jednostki organizacyjne mające zdolność prawną. Ten rodzaj spółki oparty jest na przepisach prawa cywilnego, co niesie określone ryzyka – w tym solidarną odpowiedzialność wspólników za zobowiązania spółki.

Ustawodawca posługując się w art. 863 k.c. pojęciem „majątek wspólny wspólników” rzeczywiście wskazał na charakter współwłasności łącznej (bezudziałowej) pomiędzy nimi. Jest to potwierdzeniem przyjętej w prawie polskim koncepcji, według której spółka cywilna nie jest podmiotem prawnym odrębnym od wspólników, lecz wielostronnym stosunkiem zobowiązaniowym ich łączącym. Powstanie stanu współwłasności łącznej jest więc normatywną konsekwencją zawarcia umowy spółki cywilnej. Stan ten trwa dopóty, dopóki trwa stosunek podstawowy i tylko po to, by mógł on spełniać swą rolę społeczną i gospodarczą. Prawa do majątku wspólnego wspólników, które w czasie trwania spółki są nienaruszalne, materializują się w momencie wystąpienia wspólnika (art. 871 k.c.), bądź ustania stosunku spółki (art. 875 k.c.). Konsekwencją tych założeń jest wynikający z art. 863 § 2 k.c. zakaz rozporządzania udziałem w majątku wspólnym wspólników. – wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 3 października 2013 r. I ACa 410/13

Najważniejsze cechy spółki cywilnej:

• Zawierana w formie pisemnej umowy, w której wspólnicy zobowiązują się do współdziałania w celu osiągnięcia wspólnego celu gospodarczego, zazwyczaj poprzez wniesienie wkładów
• Brak osobowości prawnej – spółka nie jest odrębnym podmiotem prawa, a jej podmiotowość opiera się na osobach wspólników
• Odpowiedzialność solidarna – wspólnicy odpowiadają całym swoim majątkiem za zobowiązania spółki
• Prowadzenie spraw i reprezentacja – co do zasady każdy wspólnik ma prawo prowadzić sprawy spółki i ją reprezentować
• Wkłady – mogą mieć różną postać, a domyślnie ich wartość uznaje się za równą
• Zyski i straty – dzielone są po równo, chyba że umowa stanowi inaczej. Nie można wyłączyć wspólnika z udziału w zyskach.
• Rozwiązanie spółki – może nastąpić m.in. przez wypowiedzenie, śmierć wspólnika, ogłoszenie upadłości, czy orzeczenie sądu

3. Spółka jawna

Osobowa spółka prawa handlowego, odpowiednia dla osób prowadzących działalność na większą skalę. Spółkę jawną mogą założyć osoby fizyczne, osoby prawne lub jednostki organizacyjne mające zdolność prawną. Wspólnicy odpowiadają za zobowiązania spółki całym swoim majątkiem, ale dopiero, gdy majątek spółki okaże się niewystarczający.

Kodeks spółek handlowych

Art.  22.  [Definicja spółki jawnej; odpowiedzialność za zobowiązania spółki jawnej]

1. Spółką jawną jest spółka osobowa, która prowadzi przedsiębiorstwo pod własną firmą, a nie jest inną spółką handlową.

2. Każdy wspólnik odpowiada za zobowiązania spółki bez ograniczenia całym swoim majątkiem solidarnie z pozostałymi wspólnikami oraz ze spółką, z uwzględnieniem art. 31.

Najważniejsze cechy spółki jawnej:

• Brak osobowości prawnej, ale posiada zdolność prawną i sądową – może nabywać prawa, zaciągać zobowiązania, pozywać i być pozywaną

• Odpowiedzialność wspólników – każdy wspólnik odpowiada solidarnie i subsydiarnie całym swoim majątkiem za zobowiązania spółki, ale dopiero gdy egzekucja z majątku spółki okaże się bezskuteczna

• Prowadzenie spraw i reprezentacja – co do zasady każdy wspólnik ma prawo do prowadzenia spraw spółki i jej reprezentowania

• Wkłady – mogą być pieniężne, niepieniężne, a także świadczenie usług

• Zyski i straty – dzielone są równo między wspólników, chyba że umowa stanowi inaczej

• Rozwiązanie spółki – następuje m.in. wskutek jednomyślnej uchwały wspólników, upadłości, śmierci wspólnika lub prawomocnego orzeczenia sądu

4. Spółka komandytowa

Forma współpracy minimum dwóch wspólników, którzy mogą być osobami fizycznymi, prawnymi lub jednostkami organizacyjnymi nieposiadającymi osobowości. Musi posiadać co najmniej jednego komplementariusza (odpowiada całym swoim majątkiem za zobowiązania spółki) i jednego komandytariusza (odpowiada za zobowiązania spółki do wysokości sumy komandytowej).

Charakterystyka spółki komandytowej:

• Dwa rodzaje wspólników:◦ Komplementariusz – odpowiada za zobowiązania spółki całym swoim majątkiem (bez ograniczeń)
  ◦ Komandytariusz – odpowiada tylko do wysokości tzw. sumy komandytowej (określonej w umowie spółki)

• Brak osobowości prawnej, ale spółka posiada zdolność prawną i sądową – może nabywać prawa, zaciągać zobowiązania i być stroną postępowań

• Umowa spółki musi być zawarta w formie aktu notarialnego i zarejestrowana w Krajowym Rejestrze Sądowym (KRS)

• Reprezentacja spółki – wyłącznie komplementariusze są uprawnieni do reprezentowania spółki, chyba że umowa stanowi inaczej

• Wkłady i zyski – wspólnicy wnoszą wkłady, a podział zysków ustalany jest w umowie; komandytariusz może być wyłączony z udziału w stratach

• Odpowiedzialność – komandytariusz nie odpowiada za zobowiązania spółki powyżej sumy komandytowej, chyba że działał jak komplementariusz (np. reprezentował spółkę bez umocowania)

5. Spółka komandytowo-akcyjna (SKA)

Hybrydowa forma – łączy cechy spółki osobowej i kapitałowej. Komplementariusz zarządza i ponosi odpowiedzialność za zobowiązania spółki natomiast akcjonariusze inwestują i nie ponoszą odpowiedzialności za zobowiązania spółki.

Cechy charakterystyczne:

• Dwa typy wspólników:
  ◦ Komplementariusz – prowadzi sprawy spółki i odpowiada za jej zobowiązania bez ograniczenia, całym swoim majątkiem
  ◦  Akcjonariusz – nie prowadzi spraw spółki i nie odpowiada za jej zobowiązania

• Kapitał zakładowy – musi wynosić co najmniej 50 000 zł. Dzieli się na akcje, które mogą być przedmiotem obrotu

• Forma założenia – umowa spółki sporządzana jest w formie aktu notarialnego i rejestrowana w Krajowym Rejestrze Sądowym (KRS)

• Reprezentacja spółki – należy wyłącznie do komplementariuszy, chyba że statut stanowi inaczej

• Organ obligatoryjny – tylko walne zgromadzenie akcjonariuszy. Rada nadzorcza nie jest obowiązkowa, chyba że spółka spełnia określone kryteria (np. liczba akcjonariuszy > 25)

• Podział zysków – określany w statucie; akcjonariusze uczestniczą w zyskach proporcjonalnie do liczby posiadanych akcji

6. Spółka partnerska

Dedykowana wolnym zawodom (np. lekarzom, architektom, adwokatom). Umożliwia wspólne prowadzenie działalności bez wzajemnej odpowiedzialności za błędy zawodowe partnerów.

Cechy charakterystyczne:

• Wspólnicy (partnerzy): mogą nimi być wyłącznie osoby fizyczne uprawnione do wykonywania wolnych zawodów

• Cel spółki: wyłącznie wykonywanie wolnego zawodu (lub kilku zawodów)

• Forma umowy: wymagana forma pisemna pod rygorem nieważności

• Rejestracja: spółka powstaje z chwilą wpisu do Krajowego Rejestru Sądowego (KRS)

• Odpowiedzialność: partner nie odpowiada za zobowiązania spółki powstałe w wyniku działań innych partnerów przy wykonywaniu zawodu

7. Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością (sp. z o.o.)

Najpopularniejsza forma spółki kapitałowej w Polsce. Daje elastyczność, ograniczoną odpowiedzialność wspólników oraz możliwość jednoosobowego założenia. Wymaga jednak prowadzenia pełnej księgowości.

Art. 151. [Definicja spółki z o.o.] Kodeks spółek handlowych
§ 1. Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością może być utworzona przez jedną albo więcej osób w każdym celu prawnie dopuszczalnym, chyba że ustawa stanowi inaczej.
§ 2. Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością nie może być zawiązana wyłącznie przez inną jednoosobową spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością.
§ 3. Wspólnicy są zobowiązani jedynie do świadczeń określonych w umowie spółki.
§ 4.Wspólnicy nie odpowiadają za zobowiązania spółki.

8. Prosta spółka akcyjna (PSA)

Nowoczesna forma dla start-upów i innowacyjnych przedsięwzięć. Niski próg wejścia, elastyczne zasady działania, szybka rejestracja przez Internet i możliwość rozliczania się udziałami za pracę lub pomysł.

9. Spółka akcyjna (S.A.)

Forma dedykowana dużym przedsięwzięciom i firmom planującym wejście na giełdę. Wymaga znacznego kapitału zakładowego, bardziej sformalizowana, ale dająca szerokie możliwości rozwoju.

10. Fundacja

Organizacja pozarządowa powoływana do realizacji celów społecznych, naukowych czy kulturalnych. Może prowadzić działalność gospodarczą pomocniczo, ale z zyskiem przeznaczanym na cele statutowe.

Suski Paweł, Komentarz do ustawy o fundacjach, Komentarz wyd. IV

Zgodnie z art. 12 Konstytucji RP Rzeczpospolita Polska zapewnia wolność tworzenia i działania związków zawodowych, organizacji społeczno-zawodowych rolników, stowarzyszeń, ruchów obywatelskich, innych dobrowolnych zrzeszeń oraz fundacji. Przepis ten ma szczególne znaczenie. Znajduje się bowiem w rozdziale I zatytułowanym „Rzeczpospolita”, w którym określono ustrój i podstawowe instytucje prawne społeczeństwa i państwa 1233 . W dyskusjach w Komisji Konstytucyjnej Zgromadzenia Narodowego podkreślano, że wolności wymienione w tym przepisie są elementem społeczeństwa obywatelskiego i należą do fundamentalnych zasad ustrojowych 1234 . Umieszczając art. 12 w rozdziale I, ustrojodawca chciał podkreślić szczególne znaczenie tych wolności 1235 i fakt ten należy uwzględniać przy stosowaniu przepisów dotyczących fundacji.

11. Stowarzyszenie

Forma zrzeszania się osób w celach niezarobkowych. Wymaga co najmniej 7 założycieli (dla stowarzyszenia rejestrowego), ale daje duże możliwości organizacyjne i społecznego działania.

12. Fundacja rodzinna

Nowa instytucja prawna, która pozwala zabezpieczyć majątek firmy na pokolenia. Łączy elementy sukcesji, planowania podatkowego i ochrony kapitału.

Karpiuk Katarzyna, Pawłowski Jacek, Woźniakiewicz Piotr, Funkcjonowanie fundacji rodzinnej, od założenia do wykreślenia z rejestru

Fundacja rodzinna jest narzędziem skierowanym do firm rodzinnych, które ma ułatwić planowanie ponadpokoleniowej sukcesji, w bardziej elastyczny sposób niż przewidują to zasady prawa spadkowego. Charakteryzując fundację można wskazać na trzy cechy, które pojedynczo występują w niektórych podmiotach prawnych w Polsce ale żaden z nich – poza fundacją – nie łączył ich w jednym miejscu. Są to:

Cel fundacji rodzinnej, wyposażonej przez ustawodawcę w osobowość prawną, od chwili jej wpisania do rejestru fundacji rodzinnych, został wskazany już w treści samej ustawy, a mianowicie ma ona służyć:

Przy czym, określenie szczegółowego celu fundacji, dostosowanego do indywidualnych potrzeb, pozostawiono fundatorowi.

13. Oddział spółki zagranicznej w Polsce

Rozwiązanie umożliwiające zagranicznym firmom prowadzenie działalności na terytorium Polski w ramach lokalnego oddziału, podlegającego rejestracji w KRS.

14. Przedstawicielstwo zagranicznego przedsiębiorcy

Forma umożliwiająca promowanie działalności zagranicznego podmiotu na terenie Polski – bez możliwości prowadzenia działalności gospodarczej.

W przypadku wątpliwości co do wyboru odpowiedniej formy działalności, zalecana jest konsultacja. Po przeprowadzeniu analizy możliwe będzie przedstawienie rozwiązania dopasowanego do założeń i oczekiwań.